In Veenwouden staat een uniek gebouw, de Schierstins. Stins betekent steenhuis en de Schierstins is één van de weinige steenhuizen die bewaard is gebleven, terwijl er in Friesland en Groningen honderden steenhuizen hebben gestaan.

Het woord steenhuis klinkt ons merkwaardig in de oren, want bouwen in steen is immers niets bijzonders. Dat was in de 13e en 14e eeuw toen de steenhuizen ontstonden heel anders. Men bouwde vooral in hout en steen was een bijzonder bouwmateriaal. Daarom niet zomaar een huis, maar een steenhuis of stins.

Een stins werd gebouwd door een rijke familie die zich bij conflicten in het steenhuis, meestal een versterkte toren , kon verschansen. De ingang bevond zich op de eerste verdieping (zie foto) en bij dreiging kon men de ladder omhoog trekken. Soms stond de stins op een kunstmatige hoogte, de stinswier, en was het omgeven door een gracht. Vermoedelijk werden de stinsen aanvankelijk niet bewoond en stonden ze bij een boerderij. Er zijn twee soorten: de torenstins (de Schierstins) en de rechthoekige zaalstins. Een voorbeeld van een zaalstins is de Keimpemastins in Leeuwarden.

Na 1400 verloren ze met de opkomst van het buskruit hun militaire betekenis, er werden er geen steenhuizen meer gebouwd. In Veenwouden staat een bijzonder gaaf voorbeeld. Het gebouw is te bezichtigen. Een aanrader!

Meer over de stinzen in Friesland kunt u vinden op www.statenenstinzen.nl
Meer over steenhuizen en borgen in Groningen op www.groningerborgenpad.nl